fbpx

over koperblaasmondstukken (dl 1)

Vandaag starten we met een serie over koperblaasmondstukken. Henk Rensink, die tot voor kort mondstukaanmetingen deed, is helaas gestopt met zijn praktijk, maar een goed mondstuk is wel van levensbelang voor een mooie klank én plezierig spelen.
Vandaar dus deze serie!

De keuze voor het beste mondstuk is vaak een veel groter probleem dan de keuze van een instrument. Veel muzikanten, vooral beginners, selecteren vaak een mondstuk met bijvoorbeeld een wijde en ronde rand omdat het comfortabel aanvoelt op de lippen. Ze realiseren echter niet dat een mondstuk met bijvoorbeeld een scherpere rand een aanzet biedt met meer zekerheid, of dat een iets minder wijde rand o.a. meer flexibiliteit biedt. Dus let op: “Het mondstuk dat het beste aanvoelt, hoeft zeker niet altijd het beste te spelen.”

Professionele muzikanten in grote symfonie orkesten en gevorderde studenten geven vaak de voorkeur aan grote mondstukken als de Vincent Bach maten 1X,1B1C1¼C1½B1½C2½C, of 3C. Deze muzikanten willen graag wat een groot mondstuk hun biedt, namelijk een zo groot mogelijke en brede toon en geen achteruitgang van de kwaliteit en het volume bij het spelen in het hoge register. 

Amateur-muzikanten die relatief weinig spelen zouden beter uit de voeten kunnen met een kleiner mondstuk.
Een mondstuk met grotere cup laat meer liptrillingen toe, waardoor dus het volume van de toon zal toenemen. Een groter mondstuk heeft de neiging de ruimte tussen de lippen een klein beetje te openen waardoor er een zuivere toon ontstaat omdat de lippen elkaar niet raken. Ook zal het gebruik van een groot mondstuk de muzikant voorkomen noten in het hoge register te forceren en zullen de lippen bij het spelen in het hoge register gestimuleerd worden om correct gebruikt te worden zonder er te veel druk op uit te oefenen. 

Een koperblazer moet voor een mondstuk kiezen wat hem of haar een solide en compacte toon verschaft, met een groot volume. Dit mondstuk zal de toonkwaliteit van een minder goed instrument verbeteren en zal een goed instrument nog beter laten spelen. Verwacht natuurlijk niet dat je de problemen van een gebrekkig en slecht instrument hiermee oplost.

Een zorgvuldig gekozen mondstuk zal een positief effect hebben op het embouchure, de aanzet, tongtechniek en het uithoudingsvermogen van de speler.

Kies niet voor een bepaald mondstuk omdat een bepaalde muzikant ook dit mondstuk gebruikt. Kies het mondstuk dat jou de beste klank geeft. Muzikanten hebben namelijk nooit dezelfde lippen of tanden. Wat voor de één ideaal is, kan voor een ander totaal onbruikbaar zijn.

Het zou dus verstandig zijn om in bijvoorbeeld een winkel verschillende mondstukken uit te proberen. Laat jezelf ook geen mondstukken verkopen die “net zo goed” zullen zijn als Bach (of een ander merk) of een mondstuk met toevallig hetzelfde nummer als dat van een ander merk.

Volgende keer gaan we dieper in op wat elke koperblazer over mondstukken zou moeten weten!

De 4 onderdelen van een koperblaasmondstuk


Een mondstuk bestaat uit vier belangrijke onderdelen, namelijk een 'rand (engels: rim), een 'cup' (engels: cup), een 'boring' (engels: throat) en een 'stiftboring' (engels: backbore).

Door deze vier onderdelen in de juiste verhoudingen met elkaar te combineren vind je het perfecte mondstuk. Hieronder een aantal schema's waarin je de effecten van bepaalde soorten vormen van deze 4 onderdelen kunt lezen..

> de rand
brede randverhoogt uithoudingsvermogen, verminderd flexibiliteit
smalle randverbeterd flexibiliteit; breidt register uit
ronde randcomfortabel
scherpe randheldere klank; betere aanzet


> de cup
grote cupgroter volume; betere controle
kleine cupminder snel vermoeid
diepe cupdonkere klank; voornamelijk in lage register
ondiepe cupheldere klank; betere 'response', vooral in hoog register


> de boring
grote boringgroter volume; bredere klank; meer vrijheid; maakt stemming hoger in het hoge register, bij grote maten stemming ook hoger in het lage register
kleine boringmeer weerstand; meer uithoudingsvermogen; heldere klank; maakt stemming lager in het hoge register


> de stiftboring
het niet mogelijk om stiftboringen te rangschikken op maat omdat ze ook veel van vorm verschillen. door vorm en maat te combineren maak je de klank donkerder of helder, breng je de stemming omhoog of omlaag, en geef je een bredere of juist minder brede klank. het effect wat je wil bereiken hangt af van de combinatie van de cup en de boring samen met de stiftboring.


Wat je hierboven hebt gelezen is een algemeen verhaal. De komende weken ga ik dieper in op de vier verschillende onderdelen!

Vind ik leuk…. (of niet?)

Hoe was je muziekles? Leuk! Ging het goed? Jahoor..
Op veel plaatsen zal het zo gaan als er thuis aan kinderen wordt gevraagd naar de muziekles.
Over die eerste reactie wil ik het graag hebben, en dan speciaal over dat woordje 'leuk'....

Ik hoor het vaak van collegae in het vak: 'tegenwoordig moet alles maar 'leuk' zijn. Vroeger was dat toch ook niet, en ouders gaan daar maar in mee. Het is ongelooflijk, zo kan ik toch niet werken?' 

En ik snap die reactie aan de ene kant wel hoor... Maar tegelijkertijd moeten we ons denk ik als docenten ook achter de oren krabben. Want kinderen, jongeren én volwassenen hebben in de huidige tijd zoveel keus voor wat betreft hun vrijetijdsbesteding. Als muziek hen niet leuk genoeg is, kiezen ze voor een andere vrijetijdsbesteding.. 
Sommige collegae zullen nu zeggen: 'ja, maar als ze er toch niks aan doen, dan kunnen we ze misschien beter kwijt dan rijk zijn... Snap ik ook weer..'

Maar vandaag probeer ik mezelf én anderen een spiegel voor te houden:
Want wat als straks de meerderheid van de leerlingen op die manier wegloopt? Het is niet leuk genoeg... Doen we dan niet iets fout?
Moeten we dan niet toch beter inspelen op de huidige tijd? Moeten we dan niet uitzoeken wat 'leuk' nou eigenlijk is dan? Moeten we dan niet proberen om meer bij de leefwereld van de leerling aan te sluiten, en dan zelf didactisch zo sterk zijn dat we zaken als speeltechniek, toonvorming en voordracht op een handige manier in een persoonlijke les te stoppen?
Graven we niet ons eigen graf als we blijven doen wat we altijd deden? Want het is inmiddels wel duidelijk toch: dat als je blijft doen wat je altijd deed, dat je dan in dit geval NIET krijgt wat je altijd kreeg?!

Ikzelf probeer zoveel als mogelijk te werken vanuit de vraag van de leerling. Aansluiten bij wat hem of haar bezighoudt. En ja, dat betekent meer dan eens dat ik een voorbereide les toch compleet anders uitvoer omdat de leerling met een ander vraagstuk komt. 
Is dat dan erg? Nee, want ik zorg altijd dat ik het didactisch zo verantwoord mogelijk maak, en de leerling blijft gemotiveerd en vindt het 'leuk'... 

Leuk, een kort en simpel woordje waar zoveel meer achter kan zitten. Wat dacht je van deze opties:
- ik voelde me gezien
- ik voelde me eigenaar van mijn eigen muziekles
- ik heb geleerd wat ik graag wilde leren
- ik heb liedjes gespeeld die bij mij passen
- ik snap nu iets wat ik eerst niet goed begreep
Maar ook:
- ik heb iets gedaan waar ik plezier aan beleefd heb.

Wat ik wil zeggen? Kijk eens wat verder dan dat woordje leuk! Bindt je leerlingen door je in hen te verdiepen.. Ze zullen je dankbaar zijn, en jij jezelf uiteindelijk ook! Want leerlingen zullen gemotiveerder zijn en blijven! Zij blij, jij blij!

Wil je hierover doorpraten? Laat het me weten!


Waarom in een orkest spelen gezond is!

Onderzoek toont aan dat. spelen in een orkest enorme voordelen heeft voor zowel het lichamelijk als het geestelijk welbevinden. Sommigen suggereren dan ook om ‘orkestspel’ voor te schrijven als een behandeling. Recente bevindingen uit onderzoek laten zien dat er nog meer unieke voordelen zijn wanneer mensen samen musiceren.

Hieronder lees je een aantal voordelen op een rijtje!



  1. Het  versterkt het gevoel van saamhorigheid

Onderzoek geleid door psycholoog Nick Stewart van Bath University geeft aan dat mensen die samen musiceren een groter gevoel van saamhorigheid ervaren, doordat ze deel uitmaken van een groep, dan mensen die betrokken zijn bij andere sociale activiteiten. De onderzoekers vergeleken drie groepen: muzikanten in een orkest, solisten en deelnemers aan teamsport. Een van de resultaten is dat orkestmuzikanten lagere niveaus van autonomie/ zelfstandigheid meldden dan mensen die teamsporten beoefenden of als solist zongen. Stewart suggereert dat in de huidige maatschappij, waar we vaak gericht zijn op het individu in plaats van samenwerken om gezamenlijke doelen te verwezenlijken, dit een billijke ‘prijs is’, omdat samenspelen in een orkest nog veel meer andere voordelen heeft.


2. Het reguleert de hartslag

Onderzoekers ontdekten dat, van alle orkestmuzikanten, de hartslag synchroon ging lopen. De hartslag werd direct beïnvloed door de melodie van de muziek en hun gezamenlijke ademhaling. De puls van de hartslag van de geteste mensen kwamen steeds dichter bij elkaar te liggen en waren gelijk toen ze als groep zongen. De studie was gebaseerd op 15 18-jarige koorzangers die werden getest door onderzoekers van de Universiteit van Göteborg. Het verminderen van de variabiliteit van de hartslag heeft een positief effect op de gezondheid.

Er werd ook gesuggereerd dat orkestspel invloed heeft op het reguleren van emoties en de communicatie met anderen, waardoor het gevoel van samenwerking/ saamhorigheid versterkt wordt.


3. Het vermindert stress en depressie

Een aantal studies hebben gekeken naar de mentale gezondheidsvoordelen van samen musiceren. Een studie die een jaar duurde, waarbij deelnemers waren gediagnosticeerd met een depressie, wees uit dat samen musiceren in een orkest ervoor zorgde dat de depressie afnam of zelfs verdween. Andere studies hebben de invloed van zingen in een groep op het verhogen van oxytocine niveaus, die helpen bij het beheersen van stress en angst, onderzocht.


4. Het vermindert de symptomen van de ziekte van Parkinson en verbetert de longfunctie

Onderzoekers van Cardiff University hebben in 2012 bewijs gevonden dat longkankerpatiënten dien een orkest speelden een grotere longcapaciteit hadden dan mensen die dat niet deden.


5. Het verbetert het gevoel van sociaal welzijn

Uit het onderzoek van Stewart bleek dat deelnemers aan orkesten hoger scoorden op sociale contacten en een goede gezondheid dan solisten. De score voor orkestleden en teamspelers in sport waren echter hetzelfde. Dit zou verklaard kunnen worden uit het feit dat zolang je iets in een groep doet, dit een positief effect heeft op de gezondheid en op de sociale contacten, het gevoel er bij te horen.

6. Het verhoogt je levensverwachting

Een gezamenlijk onderzoek van Harvard en Yale Universiteiten, gepubliceerd in 2008, concludeerde dat orkestspel je levensverwachting verhoogt. 


Dus? Speel je nog niet in een orkest? Zoek een leuk orkest om in mee te gaan spelen, en speel je al wel in een orkest? Dan ben je heel goed bezig! Je kunt natuurlijk altijd kijken of je nog in een extra orkest wilt spelen, maar of dit extra goed is, daar is geen onderzoek naar gedaan! Leuk is het in ieder geval wel!


Drie redenen om uit je hoofd te spelen!

Veel leerlingen vinden uit het hoofd spelen een lastig iets, en ze begrijpen eigenlijk ook niet goed wat het nut is van dat uit je hoofd spelen. Vandaag geef ik je drie belangrijke voordelen van uit je hoofd leren spelen!


1. Geen afleiding van de noten

Muziek maken is multi-tasken op hoog niveau. Er zijn vele dingen die je tegelijkertijd aan het doen bent. Maar een mens is daar helemaal niet op gebouwd. Eigenlijk kan je maar op 1 ding geconcentreerd zijn. Als je geen noten hoeft te lezen, scheelt dat weer een taak. Je kunt je dan veel beter op andere zaken focussen die eigenlijk belangrijker zijn en de muziek die je speelt mooier maken. Denk aan een goede techniek, dynamiek, frasering. Uit je hoofd spelen helpt je dus om mooier te spelen!

2. Je begrijpt beter wat je doet

Als je een stuk goed uit je hoofd wilt leren, is het handig om daar verschillende technieken voor te gebruiken. Eén belangrijke techniek is dat je echt uit je hoofd leert hoe een stuk in elkaar zit. Je analyseert het stuk: hoe is het opgebouwd, waar zitten de herhalingen, waar vind je bv drieklanken achter elkaar. Je komt er niet onderuit om echt in het stuk te duiken waardoor je het beter begrijpt en er dus ook meer van leert!

3. Het houdt je hersenen in conditie

Steeds nieuwe dingen uit je hoofd leren, zorgt ervoor dat je hersenen steeds weer uitgedaagd worden. Je blijft die grijze massa trainen en dat is heel goed! Net als met je spieren is het nodig dat je ze traint. Zonder training gaan ze steeds verder achteruit. Als je ouder wordt, word je natuurlijke behoefte om nieuwe dingen te leren wat minder. Maar juist dan is het heel erg belangrijk om je hersenen aan het werk te blijven zetten. Muziek maken en muziek uit je hoofd leren houd je scherp!

Voor alle leeftijden

Ook kinderen profiteren ervan als ze muziek maken en uit hun hoofd leren. Er worden allerlei nieuwe verbindingen in de hersenen gemaakt die ook heel handig zijn bij het uitvoeren van andere taken. Er is vaak onderzoek naar gedaan en iedere keer blijkt weer dat kinderen die muziek maken zich beter ontwikkelen. Ze doen het beter op school, worden socialer en tonen meer empathie naar anderen. Maar of je nu 5 jaar of 70 jaar of iets ertussenin bent, muziek maken is altijd goed voor je!

Uitdaging!

En nu heb ik een uitdaging voor je: Neem een stuk wat je aan het studeren bent. Kies er 2 maten uit. Kijk er eerst goed naar: wat gebeurt er allemaal in die 2 maten? Dan ga je proberen de 2 maten te spelen. Speel 5x heel aandachtig die 2 maten. Dan doe je het boek dicht en speel je het nog eens terwijl je naar je handen kijkt. Misschien gaat het nog niet perfect, maar ik durf te wedden dat ook jij dat stukje dan al een heel eind uit je hoofd kan spelen. Je kan meer dan je denkt!

Veel studeerplezier!

Tips om sneller vooruit te gaan!

Hoe snel je vooruitgaat als je muziek studeert, hangt van meerdere dingen af. Sommige omstandigheden heb je niet in de hand. De hoeveelheid tijd die je erin steekt, is natuurlijk belangrijk. Toch is dat niet het enige wat bepaalt hoe snel je vorderingen maakt. De manier waarop je het studeren aanpakt is zelfs nog belangrijker. Hoeveel tijd jij hebt om te studeren is iets waar ik geen invloed op heb. Maar ik kan je wel 2 tips geven waar ook jij profijt van kan hebben, als je ze toepast. Nieuwsgierig wat die tips zijn? Ik zal je alvast verklappen dat het te maken heeft met succes ervaringen…

Winnen

Uit onderzoek blijkt dat je na een win-ervaring een veel grotere kans hebt dat je de volgende keer weer wint. Door te winnen (een succeservaring) verandert er iets in je hersenen, waardoor je beter gaat presteren. Het grappige is wel, dat het eigenlijk niet zoveel uitmaakt hoe het komt dat je die eerste keer gewonnen hebt. Ook als je wat hulp hebt gehad, of als je tegenstander gewoon niet sterk was; het effect blijft hetzelfde. Andersom geldt ook: als je verliest, wordt de kans veel groter dat je daarna ook weer verliest. Dat meedoen belangrijker is dan winnen gaat dus niet helemaal op... 

Maar muziek studeren is toch zeker geen wedstrijd…

Dat klopt. Maar als je jezelf wilt verbeteren, kun je wel het principe van winnen gebruiken. Als je voor jezelf een doel stelt, en je haalt dat doel, dan voelt het als een overwinning! Je bent dan weer beter toegerust om je volgende doel te behalen. Zo kom je in de “Winning Mood!” en ga je lekker vooruit!

Het kan ook tegen je werken

Want helaas werkt het ook weer andersom. Haal je je doel niet, dan wordt de kans groter dat je ook het volgende doel niet haalt. Het is dus belangrijk dat je een doel kiest wat wel haalbaar is! Liever een kleiner doel wat je haalt, dan een groter doel wat je mist.

2 tips

Dus ik heb nu 2 praktische tips om ervoor te zorgen dat je succes ervaring op succes ervaring stapelt!

1: Breek een groot doel in kleine stukjes. Vaak een klein doel halen helpt je vooruit en houd je gemotiveerd. Terwijl 1 groot doel je die boost maar 1 keer geeft, en het is ook nog eens veel moeilijker te halen!

2: Zorg dat je doel haalbaar is! Als je te veel van jezelf vraagt, waardoor je het doel niet haalt, maak je het voor jezelf alleen maar moeilijker. Voor je het weet heb je geen motivatie meer en geef je de moed op. Dat is natuurlijk niet de bedoeling, en ook niet nodig!

Herken je het patroon?

-Het doel is te groot: een nieuw stuk gaan instuderen op een moment waarop je dat gewoon niet trekt, bijvoorbeeld na een dag hard werken.
-Vervolgens haal je het doel niet: je gaat toch maar tv kijken i.p.v. trompet spelen
-Het blijft aan je knagen: wat slecht dat ik niet gestudeerd heb. Zie je wel, het wordt nooit wat….
Tja, daar gáát je motivatie.

Doorbreek dat patroon!

Wat is wel haalbaar wanneer je moe bent. Bijvoorbeeld: 10 minuten spelen, geen nieuw stuk, maar een al eerder gestudeerd stuk wat niet zoveel moeite kost. In het weekend, wanneer je energie het wel toelaat, aan een nieuw stuk gaan beginnen.

Wat gebeurt er dan:
-Je haalt je doel
-Je bent met musiceren bezig, dus je gaat (al is het maar een klein beetje) wel vooruit
-Je voelt je een stuk beter over jezelf: je bent toch zinvol bezig geweest
-Je blijft gemotiveerd en houdt er plezier in
-Daardoor ga je weer met goede moed aan je volgende doel werken, en haal je dat doel ook gewoon weer.

Veel beter, toch?

Dus, nog even samenvatten:

-Breek een groot doel in kleine stukjes
-Zorg dat je elk doel haalt

Veel studeerplezier!

Een nieuwe uitdaging!

Zoals velen van jullie weten werk ik parttime als professioneel musicus. Daarnaast heb ik een andere job. Tot gisteren was dat jarenlang een job in de huiswerk/studiebegeleiding waarover ik hier op deze plek niet veel te melden had.
Maar vanaf vandaag ga ik aan de slag in een andere job, en omdat daar aardige link zit met mijn muzikale werk, wil ik jullie er hier heel graag over vertellen!

Wat ga ik doen

Ik ga aan de slag bij CultuurCompaan als specialist uitvoering jongerencultuur. Een hele mond vol, maar ik zal uitleggen wat het inhoudt.

Na Corona is er een Impuls Jongerencultuur ingesteld door de overheid. Om de mentale weerbaarheid en sociale en culturele betrokkenheid onder jongeren te verbeteren.

In het kader daarvan is er dus vanuit de gemeente Roosendaal een subsidie richting CultuurCompaan gegaan om hieraan handen en voeten te gaan geven in de gemeente Roosendaal.

Met die subsidie gaan we eigenlijk in 3 pijlers werken:
- jongeren toeleiden naar culturele activiteiten die passen bij hun belevingswereld
(dus echt luisteren naar hen en dan dingen organiseren en opzetten die bij hen passen)
- we gaan proberen een plek in te richten als broedplaats voor culturele activiteiten van jongeren. Dus ze kunnen daar zelf aan de slag met het opzetten van hun eigen projecten op allerlei culturele vlakken
-een vouchersysteem opzetten waarmee jongeren voordelig/gratis allerlei culturele voorstellingen/activiteiten kunnen bezoeken...

Natuurlijk ken ik nog niet alles en iedereen op het vlak van (jongeren)cultuur in Roosendaal, dus ben of ken jij iemand die ik in dat kader zeker moet leren kennen? Laat het me dan weten!

Maak je eigen muzikale memory!

Het is bijna voorjaarsvakantie, maar het weer werkt nog niet heel erg goed mee. Niet getreurd, want ik heb een goede tip om in de vakantie lekker muzikaal bezig te zijn! Namelijk met het maken (en daarna spelen) van je eigen muzikale memory-spel!


Je kunt kiezen uit twee varianten:
- een spel waarbij iedereen mee kan doen omdat je steeds 2 dezelfde plaatjes moet hebben.
- een spel waarbij de deelneemt al iets van muziek moeten weten, omdat je op het ene kaartje de naam en op het andere plaatje het teken gaat zetten.

Kies zelf welk spel je wilt gaan maken. Of maak ze gewoon allebei!

Voor het maken van 1 spel heb je nodig:

2 vellen A4, stevig papier (wit of gekleurd, wat je leuk vindt)
Potlood en gum
Schaar
Liniaal
Je muziek(theorie)boek


Nou, daar gaan we:

Zorg dat je 24 vierkante precies even grote kaartjes maakt.  Knip of snij de vierkantjes netjes recht.

Voor spelvariant 1:
– Teken steeds op 2 kaartjes precies hetzelfde (gebruik je muziekboek als voorbeeld):
een G-sleutel, een F-sleutel, een notenbalk, een maatstreep, herhalingstekens, een hele noot, een halve noot, een kwart noot, een halve noot met punt, driekwartsmaat, vierkwartsmaat, een slotstreep. Of iets anders uit je muziekboek. 
(als je al wat verder bent kun je misschien ook versieringen of articulatievormen kiezen)



Voor spelvariant 2:
-Teken op het ene kaartje iets uit je muziekboek en schrijf met letters op het andere kaartje wat je getekend hebt. Je tekent bv. op het ene kaartje een G-sleutel en op het andere kaartje schrijf je: G-sleutel. Zo doe je het ook met de andere kaartjes. 
Als je al wat verder bent kun je weer lastigere dingen gebruiken, zoals bijvoorbeeld versieringen.
Als je het spel straks gaat spelen en je draait de getekende G-sleutel om, moet je dus weten hoe die heet om het bijpassende kaartje te kunnen vinden.

Het is handig als je de kaartjes in een doosje of envelopje bewaart, dan blijven ze netjes en kun je ze later nog eens gebruiken.

Klaar om te spelen?
Leg alle kaartjes met de lege kant naar boven. Ga er in een kring omheen zitten. De jongste mag beginnen. Draai 2 kaartjes om zodat iedereen kan zien wat erop staat. Zeg hardop wat je op de kaartjes ziet. (Als je het niet goed weet, mag iemand je helpen). Zijn het 2 kaartjes die bij elkaar horen? Dan houd je die kaartjes apart en mag je nog een keer draaien. Horen de kaartjes niet bij elkaar? Dan is de volgende aan de beurt. Het spel is afgelopen als alle kaartjes “op” zijn. Degen die de meeste kaartjes heeft, is de winnaar!

Veel plezier!

Waarom ensemblespel zo belangrijk is!

Vorig weekend trad ik met mijn ensemble de Muzieketiers op tijdens de Oeledienst in Breda.
We begeleidden zanger Richard Spijkers in 2 schitterende stukken die ik voor de gelegenheid zelf gearrangeerd had. 
Ik vind het fantastisch om in (kleine) ensembles te spelen, en eigenlijk vind ik dat iedereen dat zou moeten doen, en in dit artikel zal ik uitleggen waarom!

Ten eerste is het onwijs gezellig om samen te spelen, maar dat heb je natuurlijk ook in orkestverband. Juist het spelen in kleine ensembles heeft enorm veel voordelen:

- je leert de verschillende harmonische rollen in een muziekstuk kennen en je leert zo ook muzikaler denken, waardoor je muzikale lijnen en structuren beter gaat doorzien
- je leert echt goed samenspelen, en je moet je mannetje staan, want je kunt je niet verstoppen achter een ander uit jouw sectie, want je speelt alleen die partij
- je leert extreem goed te letten op zuiverheid, want ook hier geldt: je kunt je niet verstoppen!

Allemaal redenen waarom ik een groot voorstander ben om bijvoorbeeld leerlingen niet alleen in hun eentje of met een cd te laten voorspelen op voorspeelmiddagen, maar ook kleine ensembles te vormen en hen zo te laten optreden! Want door dat soort ervaringen krijgen ze niet alleen veel meer plezier in muziek maken, maar wordt het orkestspel alleen maar beter!

Transponeren, zo doe je dat!

Muziek transponeren is eigenlijk muzieknoten één of meerdere halve tonen hoger of lager zetten in bladmuziek. Zo geef je een bijvoorbeeld een eigen draai aan een muziekstuk of nummer of je zorgt ervoor dat het nummer nét iets lekkerder speelt voor jezelf. Je kan hiervoor gebruik maken van software, maar je kunt het ook zelf doen in drie stappen die ik je hieronder stap voor stap ga uitleggen. In het begin zal dit best wel even lastig zijn, maar zoals je denk ik wel weet is alle begin even moeilijk. Als je echt iets graag wilt zal het altijd de moeite waard zijn om er tijd en energie in te steken zodat ook jij straks weet hoe je gemakkelijk muziek kunt transponeren! En als je de stappen één voor één goed en rustig volgt zal het je zeker lukken.

Je kan verschillende redenen hebben om muziek te willen transponeren. Die keuze is natuurlijk geheel persoonsgebonden. Zoals bijvoorbeeld voor de stemming; sommige muziekinstrumenten zoals de klarinet zijn bijvoorbeeld anders gestemd, de klarinet is in namelijk in B gestemd. Dit wil zeggen dat wanneer een klarinettist bijvoorbeeld een C speelt van de bladmuziek, zal deze als een B klinken en dus een heel stuk lager dan de toon die gespeelt dient te worden. Dit geldt overigens voor alle noten die de klarinettist speelt.

Maar het kan ook zijn dat je samenspeelt met een zanger of zangeres en de muziek moet aanpassen aan het bereik van de zanger(es).

De meest eenvoudige manier om muziek te transponeren is met zogeheten notatiesoftware. Hier zijn verschillende software voor verkrijgbaar zoals Sibelius, Steinberg Dorico, Presonus Notion of Finale. Ook is er een gratis variant die MuseScore heet. Vervolgens kan je er voor kiezen om alle noten handmatig in te voeren, maar je moet weten dat dit enorm veel tijd zal kosten. Veel gemakkelijker is het om je bladmuziek te scannen en om te zetten in een MIDI bestand waar de software van jouw keuze iets mee kan.

Bij de Sibelius software wordt er een programma meegeleverd waarmee je de bladmuziek kunt omzetten naar MIDI, maar heb je een andere software gekozen kan je altijd een soortgelijk programma aanschaffen, zoals ScanScore. Hierna is het belangrijk om even goed te controleren of de notatie goed is. Misschien moet je een aantal dingen zelf toevoegen om daadwerkelijk aan de slag te kunnen gaan met het transponeren. Let hier even goed op voordat je enthousiast aan de slag gaat en vervolgens merkt dat een aantal dingen in het MIDI bestand niet overeenkomen met je bladmuziek!

Wanneer je muziek met de hand wilt transponeren kun je dit het makkelijkst op muziekpapier doen. In de onderstaande stappen leggen we je uit hoe je nauwkeurig met de hand muziek transponeert;

Waarom zou je met de hand willen transponeren?

Ten eerste; het is enorm leerzaam! Wanneer je een tijdje bezig bent zal je merken dat je steeds meer begint te begrijpen over hoe toonladders en toonsoorten in elkaar steken. De reden om het met de hand te doen kan ook zijn dat transponeren met software om welke reden dan ook voor jou geen optie is.

Stap 1: Bedenk hoeveel hoger of lager je wilt gaan noteren 

Hierbij is het belangrijk dat je denkt in halve tonen. Dit is straks belangrijk voor het toevoegen van de juiste voortekens. 

Stap 2: Noten verschuiven op de notenbalk

Neem de noten uit het bestaande stuk over en teken ze precies genoeg halve tonen hoger of lager in de notenbalk.

Stap 3: Voortekens toevoegen

Vanaf dit punt gaan we geen noten meer verschuiven. Kijk naar de voortekens van het oorspronkelijke stuk.
Ben je omhoog gegaan? Voor iedere halve toon die je omhoog bent gegaan komt er een kruis bij (of gaat er een mol af).
Ben je omlaag gegaan? Voor iedere halve toon die je omlaag bent gegaan gaat er een kruis af (of komt er een mol bij!)

Transponeren, ook wel transponera genoemd maakt niet alleen je muziek ervaring rijker, ook jouw repertoire als muzikant zal groter worden. Je kan een zanger of zangeres begeleiden met een instrument en de toonsoort aanpassen aan het bereik van de zanger of zangeres. Of je kan jezelf begeleiden met een aangepast muziekstuk. Ook kan je een bekend muziekstuk of nummer aanpassen door in een andere toonsoort te spelen waardoor deze ineens heel anders zal klinken. Dit kan erg leuk zijn, maar ook erg mooi! Alsof je zelf iets nieuws hebt gemaakt want dat heb je in feite ook. Muziek transponeren kan je doen met vrijwel ieder instrument. Bovendien kan je de toonhoogte van vrijwel ieder muzieknummer of muziekstuk aanpassen naar jouw eigen inzicht! Kortom: muziek transponeren leren kan je heel veel meerwaarde bieden in jouw muziek en de muziek van anderen. Bovendien is het enorm leuk om je ermee bezig te houden. Dus waar wacht je nog op? Ga jij ook lekker aan de slag met jouw favoriete muziek of je eigen muziek transponeren?

Heb je toch nog vragen? Neem dan contact met me op!