Afgelopen weekend had ik een concert in Huijbergen en een repetitiedag met het GO van Amor Musae. En beide keren vertelden mensen me dat ze zo geraakt waren door de muziek. En ja, dat heb ik zelf ook weleens, zo’n kippenvelmomentje. Dat kan zijn bij een fenomenale euphoniumsolo, bij een liedje van Guus Meeuwis, bij en prachtige ballad of bij een bombastisch klassiek stuk… Maar hoe zit dat nou? Hoe komt het dat muziek ons zo raakt? Ik ben op onderzoek uit gegaan! En ik ben een hoop te weten gekomen.
Veel wetenschappers hebben zich al met deze materie beziggehouden. Tot op heden met weinig resultaat… Want hoe verklaar je een gevoel? En bovendien: d één krijgt kippenvel van bepaalde muziek, terwijl de ander van diezelfde muziek niks moet hebben…
Soms heeft de manier waarop je op een liedje reageert alles te maken met de situatie waarin de muziek zich manifesteert. Stel: je zit in een restaurantje met de je droompartner en een prachtig liefdesliedje komt voorbij. Dan zul je daar wellicht heerlijk van genieten. Maar als diezelfde droompartner net je hart heeft gebroken, doet hetzelfde liedje heel veel pijn. Omgeving speelt dus een rol. Datzelfde geldt voor herinneringen, de stemming en persoonlijkheid. Ook de manier waarop je tegen muziek aankijkt, heeft invloed. Als je in een heel muzikaal gezin bent opgegroeid, speelt muziek een heel andere rol in jouw leven dan in het leven van je buurvrouw bij wie muziek luisteren altijd uit den boze was.
Is er dan niks algemeens te zeggen over de emotie die muziek oproept?
Jawel! De emotie die je bij bepaalde muziek ervaart, heeft niet alleen met jezelf, maar ook met de muziek te maken. Zo is uit wetenschappelijk onderzoek gebleken dat mensen bij snelle tempo’s en muziek in majeur vrolijker worden. Langzame liedjes of muziek in mineur maken eerder verdrietig. Snelle tempo’s in combinatie met dissonantie maken mensen angstig. Muziek raakt ons dus. Maar in welke mate verschilt per persoon. Onderzoeker Emery Schubert nam daar in 2004 geen genoegen mee en ontwikkelde een formule waarmee hij kon voorspellen hoe mensen op een bepaald muziekstuk zouden reageren. Terwijl hij daar met bezig was, ontdekte hij dat de ene factor zwaarder weegt dan de andere. Zo is het volume waarmee de muziek wordt afgespeeld het belangrijkst. Daarna volgt het tempo. Ook de melodie en de instrumenten spelen een rol. Een stijgende melodie en vele instrumenten maken de luisteraar vrolijker.
Tsja, en toen wilde Schubert meer en ging verder onderzoeken. Hij stelde nog een nieuwe muzikaal-wiskundige formule op, maar die formule bleek niet altijd te kloppen…
En dat is misschien maar goed ook. Want zeg nou zelf, het is toch heerlijk om je af en toe gewoon over te geven aan die stortvloed aan emotie die muziek soms in je losmaakt!