In Coronatijd is er wel eens wat tijd over, en zodoende zat ik rond te snuffelen op de website van het LKCA.
En ik vond daar een onderzoek wat ik al eerder had gelezen, maar wat juist nu opnieuw mijn aandacht trok. Het was een onderzoek dat in 2016 was verschenen in het International Journal of Community Music.
Het onderwerp? Wat motiveert oudere amateurmuzikanten om opnieuw te beginnen of te blijven spelen in een ensemble of band en waarom stoppen ze met muziek maken?
Juist in deze Corona-tijd is het lastig om de oudere muzikanten te 'bedienen' als dirigent.
Voor de jongeren kun je quizzen doen, en soms zelfs stay-at-home video's opzetten, maar voor veel ouderen (althans dat is mijn ervaring tot op heden) is dat toch erg lastig. En juist daarom viel mijn oog op dit onderzoek. Ik wilde er inspiratie uit halen!
De onderzoekers van de University of Sheffield (GB) onderzochten twee amateurensembles en interviewden vijf participanten om achter hun motieven te komen. Daarna formuleerden ze vijf profielen van spijtoptanten:
De enthousiaste terugkeerder – van kindsbeen af met muziek bezig en alle steun daarvoor; als jong volwassene gestopt en na het pensioen weer begonnen. De basis uit zijn jeugdjaren maakte dat deze muzikant dertig jaar later zijn muzikale identiteit terugvond. Dit type blijft dus.
Mijn vertaling naar nu: dit is een enthousiasteling die thuis heus lekker speelt en die na de lockdown weer zijn of haar partijtje komt meespelen in het orkest. Enige 'voeding' en inspiratie is uiteraard wel welkom!
De aarzelende pensionado – in jeugdjaren de nodige muzikale scholing gehad, maar veelal op eigen initiatief of door zelfstudie. Hij is wat bescheiden in wat hij bereikt heeft en stopt vanwege gezondheidsredenen: hij kan het niet meer doen volgens de normen van het ensemble.
Mijn vertaling naar deze lockdown: dit is iemand die je in de gaten moet houden. Wellicht dat dit iemand wordt die straks na de lockdown het touwtje in de boot zou kunnen gooien. Hier moeten reddingsboeien voor gereed worden gehouden! Tijdens de lockdown kan zo iemand al veel hebben aan een soort buddy waarmee hij of zij als duo samen kan repeteren. Goed om dat ook te adviseren!
De gestresste afhaker – iemand voor wie doorgaan met het ensemble niet goed is omdat de balans tussen de stress en de uitdaging die het oplevert, verstoord raakt.
Ook dit is iemand die we na de lockdown in de gaten moeten houden. In de lockdown is er wellicht weinig gespeeld en als er straks weer gerepeteerd wordt zal dat best wat moeite kosten zowel fysiek als mentaal. Deze gestresste afhaker is hiervoor gevoelig en zal snel het touwtje in de boot gooien. Het is dus goed om na te denken over hoe je straks weer start met repeteren.
De vermoeide buitenstaander – is vooral op zoek naar een gevoel van erbij horen en stopt als het niet lukt. Verlaat het ensemble om sociale en muzikale redenen.
Als we deze persoon binnenboord willen houden moeten we proberen, ook nu al, het groepsgevoel sterk te houden!
De tevreden herinneraar – Deze stopper heeft warme gevoelens voor de muziek en is al in de jeugdjaren eraan verslingerd. Verschil met het eerste type is de muzikale standaard, de lat die deze participant erg hoog legt: hij of zij stopt wanneer het onder de maat wordt wat hij nog kan.
Deze muzikant in hart en nieren repeteert wellicht tijdens de lockdown lustig door thuis. Maar het kan zijn dat ondanks dat repeteren, het niveau ten opzichte van de rest van het orkest toch tegenvalt als er weer gerepeteerd wordt. Het is zaak om dan als dirigent samen met die persoon te kijken of je dit eventueel kan opvangen door andere partijen te kiezen voor deze muzikant...
Uit het onderzoek blijkt dat mensen heel graag een leven lang muziek zouden maken, maar onderweg komen ze aardig wat trubbels tegen. Dat kunnen sociale, persoonlijke én muzikale trubbels zijn. Meestal stoppen muzikanten vanwege persoonlijke of sociale problemen, en juist níet vanwege muzikale problemen.
Daaruit leid ik af dat je als docent/dirigent toch ook meer oog moet hebben voor deze persoonlijke en sociale problemen, en daar misschien wat meer op in moet spelen. Op die manier kan een leven lang musiceren wellicht toch werkelijkheid worden…
Persoonlijk probeer ik volgens mij altijd wel de mens achter de muzikant in het oog te houden, maar dit bericht is voor mij wel weer een wake-up call om dat nog meer te doen. In deze Corona-periode is dat extra lastig, maar ik ga toch proberen daarmee aan de slag te gaan!
Misschien juist ook bij mijn seniorenorkest waar ik regelmatig te maken heb met ‘herintreders’.
Nu ik deze 5 types muzikanten ken, kan ik daar mijn voordeel mee doen, en dat zal ik ook zeker doen!