Vorige week schreef ik over gebitsproblemen en blaasmuziek. Zoals beloofd vandaag nog een vervolg op dat blog-artikel. Deze week ga ik wat dieper in op embouchure en gebitsproblemen...
Het gebit is het framewerk waartegen de lippen steunen en langsheen bewegen. Een onregelmatig gebit, met plaatselijk vooruitstekende of wigvormig geplaatste tanden veroorzaakt een te hoge belasting en doorknijpen van het lipweefsel.
Een mooie gelijke drukverdeling van de mondstukrand is superbelangrijk. De boven- en ondertanden moeten daarom goed glad zijn en geen scherpe zijkanten of overgangen hebben. Klachten van hout- en koperblazers ontstaan vaak door beschadiging van de lippen en beschadigde tanden. Ook loszittende tanden en tandsteen kunnen last veroorzaken. Een goed verzorgd en onderhouden gebit is dan ook van groot belang.
Kleine gebitsveranderingen hebben vaak grote gevolgen voor het mondstukcontact, het speelgevoel en de toonvorming. Laat dus nooit zomaar iets aan je gebit veranderen als het niet echt moet, of niet anders kan! De tandarts weet vaak niet waarop hij/zij moet letten of wat van belang is bij een muzikant. Door een goede communicatie voorkom je problemen en frustraties. Met duidelijke informatie kan de tandarts zich beter verplaatsen in de gebitsvereisten van een hout- of koperblazer. Daarbij gaat het er om de natuurlijke gebitssituatie zoveel mogelijk te handhaven. Een actuele gipsafdruk en foto zijn onontbeerlijk omdat hiermee altijd de oorspronkelijke situatie beschikbaar blijft. Speciale aandachtspunten zijn: de stand van de tanden, de onderlinge tandpositie, de vorm en lengte van de tanden en de aansluiting tussen boven- en ondergebit. Deze zijn met elkaar bepalend voor een goed dragend contact met het mondstuk.
Valt er niet te ontkomen aan reparatie of reconstructie van het gebit zoals het aanbrengen van kronen, plaatjes, frames, bruggen, implantaten of een kunstgebit, dring er dan bij de tandarts of specialist op aan dat alles zo dun, slank en glad mogelijk gemaakt wordt. Zeker geen verdikkingen en obstakels, maar vloeiende overgangen. Deze obstakels verstoren de stroomlijn in de mond en beïnvloeden de toonvorming. Het aanzetten van de toon en de trefzekerheid verslechteren daardoor vaak drastisch. En omdat dat heel bepalend is voor het speelniveau vermindert daarmee dus ook het speelplezier. Ook een gebitsprothese moet goed vastzitten en mag niet kantelen door de druk van het mondstuk. Maar gelukkig is de stand van de tandtechniek zover gevorderd dat dit niet meer hoeft te gebeuren.
Voor wie toch een klapperend kunstgebit heeft en een andere prothese geen optie is, kan de ‘Flexifix’ uitkomst bieden. Dit is een dun veertje van chirurgisch staal dat het kunstgebit stabiliseert en altijd vast op zijn plaats houdt. Kleefpasta is dan niet meer nodig.
Ter bescherming van de lippen is er voor hout- en koperblazers de ‘Lip-ease theet cushion’. Een tandkapje van dun kunststof. Voor beugeldragers kan een kunststof beschermkapje, de ‘Lipprotector’ van het merk Jet Tone helpen om de pijn aan de liphuid te voorkomen of te verzachten. Andere productnamen hiervoor zijn Braceguard (een pasta) en Morgan Bumpers. Helemaal ideaal is het niet, maar dat is ook de speciale was van de orthodontist niet. Overleg eens met de orthodondist om de blokjes van de beugel te polijsten of nog beter, de blokjes aan de achterkant van de tanden te plaatsen. Het is wel verstandig om zo veel mogelijk door te blijven spelen want dat houdt de embouchure in stand en laat ook de muzikale ontwikkeling doorgaan. En is de beugel er eenmaal uit, dan heb je een veel betere basis bereikt om met minder druk te kunnen spelen. En dat is altijd gunstig.
Om toch te kunnen (blijven) spelen met een problematisch gebit zijn er ook speciale mondstukken of aanpassingen. Voorbeelden hiervan zijn mondstukken met een verstelbare cup, verende cups, verwisselbare randen, cups en stiften voor een eigen combinatie, ellipsvormige en a-symmetrische randen, geprofileerde randen met een wafelmotief voor meer grip, rubberen anti stootranden, schokdempende mondstukken met een drukveerinrichting, extra randverbredingen voor meer steun of tandeloze muzikanten. Er is tegenwoordig bijna niets dat niet meer kan.
Ga niet lopen proberen en testen en veel geld uitgeven aan allerlei verschillende mondstukken, maar laat je een persoonlijk mondstuk aanmeten door Henk Rensink.