dirigent achter de schermen

Als dirigent en docent vind ik het belangrijk om mezelf te blijven bijscholen. Stilstand is achteruitgang in een wereld die zich alsmaar sneller ontwikkelt. Daarom volgde ik de afgelopen weken een aantal online workshops met als thema feedback geven aan een orkest en toewerken naar een eindpresentatie. Het waren inspirerende sessies, en ik wil er vandaag graag iets over schrijven in dit blog.

Hoe werk je met een orkest of koor of met een klein ensemble toe naar een fantastische eindpresentatie, een groot concert? Dat was eigenlijk de centrale vraag.
Ik heb kennis gemaakt met de I like I wish methode. Dit is een methode van feedback geven die je eigenlijk in allerlei situaties (dus niet alleen muzikaal) kunt gebruiken.
De basis is simpel: geef aan wat je waardeert en wat je graag nog anders zou zien.

In het voorbeeld van een orkestrepetitie: als je een werk hebt gerepeteerd geef dan aan wat goed ging, en waar je nog verbetering wilt. Zo weten muzikanten ook waaraan ze nog moeten werken. Belangrijk voor jezelf is wel dat je alles goed documenteert, zodat je de volgende keer weet waaraan je nog wilt werken bij een bepaald werk. Door je feedback te delen met je orkestleden maak je hen mede eigenaar van het kunstwerk, in dit geval het concert. Daardoor zullen ze meer betrokken zijn en meer gemotiveerd om thuis ook echt aan de slag te gaan.

Voor mij was het een eye-opener vooral voor wat betreft het repeteren met orkesten. Ik werk zelf vaak wel met zogenaamde kleurenkaarten voor stukken. Als een stuk rood is dan moet er nog ongelooflijk veel aan gebeuren. Oranje is veel werk, maar geen drama en geel is al bijna concertwaardig. Tot op heden maakte ik mijn orkestleden geen deelgenoot van mijn kleurenkaartjes, maar door de workshops die ik nu heb gevolgd ben ik van plan hen meer deelgenoot te gaan maken van het proces door middel van de I like I wish methode! Want zeg nou zelf: het is toch fantastisch om met een gemotiveerd orkest op een gestructureerde manier toe te werken naar een fantastisch concert?

En jij? Ga je de I like I wish methode inzetten? Misschien wel op een heel ander vlak dan ik?

De afgelopen week was een week boordevol concerten, en meer dan eens kreeg ik dan ook twee vragen:
- zoveel concerten achter elkaar is dat niet heel zwaar?
- hoe zorg je ervoor dat je het beste uit je muzikanten haalt?
Vandaag een antwoord op die twee vragen!

Zwaar?

Natuurlijk is het fysiek pittig om een aantal concerten in korte tijd te dirigeren. De andere kant is dat ik niet voor niks iedere week sport (hardlopen en fietsen). Dus mijn conditie is goed genoeg omdat aan te kunnen. En ja, natuurlijk is het bij concerten met zomerse temperaturen zwaarder, maar als ik eenmaal bezig ben is het alleen de muziek die nog telt.
Dus dan ga ik er vol voor!
En ik denk dat de grote truc is om voor jezelf buiten de concerten om alles rustig te maken: dus bewust tijd maken om (extra) te slapen, of om even een extra ommetje te maken.
Dat laatste brengt me bij het mentale aspect. Bij een concert wil je opperste concentratie van je muzikanten, maar die opperste concentratie en focus heb je als dirigent zelf ook nodig. 
En ik denk dat ik dat deel na Corona misschien wel het lastigst vind: focus houden. Maar juist daarvoor is die extra rust en ruimte buiten de concerten om zo belangrijk: dan kan je jezelf helemaal resetten voor een volgend concert!

Op en top

Je haalt het beste uit je muzikanten door hen vertrouwen te geven, daar ben ik vast van overtuigd. Dat kan even een bemoedigend knikje zijn tijdens het concert, of een peptalk vooraf. Maar veel meer nog is het de manier van werken tijdens repetities. 
Als dirigent wil je natuurlijk zoveel mogelijk minpuntjes verbeteren. Maar de manier waarop je dat aanpakt is bepalend voor het vertrouwen van je orkestleden. Als je hen positief blijft benaderen zal het vertrouwen groter zijn en daarmee het kans op succes het grootst. 
Natuurlijk zeg ik in the heat of the moment ook weleens iets waarvan ik later denk: oei dat was minder handig zo. Maar in het algemeen probeer ik altijd mijn orkestleden positief te benaderen, en ook te werken vanuit het wij-gevoel. 

Wat mij betreft is dat de manier om mensen het beste uit zichzelf te laten halen. 
Ik zeg nu niet dat deze manier heilig is hoor, maar dit is wel wat heel goed bij mij past!

Net zoals veel orkesten heeft ook de harmonie van muziekvereniging de Scheldezonen waar ik dirigent ben, lang moeten wachten op een after-corona concert. Afgelopen september werd een tof optreden gegeven op een lokaal muziekfestival, maar daarna stak Corona weer de kop op en bleef het stil... Nou ja, er werden online wel weer wat dingen gedaan, maar een echt concert, dat bleef achterwege. Aanstaande zaterdag is dan eindelijk weer het eerste concert in maanden! En wat voor eentje: het traditionele Brabantse Wal Midzomer Concert!

Jaarlijks (Corona niet meegerekend) organiseert de harmonie dit zomerconcert. Een concert in een gemoedelijke sfeer in samenwerking met 'huisband' Leo & the Crickets. Een concert ook waarin aardig wat popnummers voorbij komen.. In de winter wordt sinds enkele jaren het wat meer klassiek getinte winterconcert georganiseerd.

Het zomerconcert van dit jaar belooft ook weer een heerlijk avond te worden, en hopelijk zijn de weergoden ons goed gezind, zodat het muzikale feest buiten gevierd kan worden op het plein voor MFC Kloosterhof. Bij slecht weer vindt het concert plaats in de hal van MFC Kloosterhof.

Wat er zoal op het programma staat: het gaat van filmmuziek en muziek van tv-series tot een heuse paso doble van Robbie Williams tot Snarky Puppy. Na de pauze wordt vrijwel alle muziek door harmonie en band samen uitgevoerd. De band zal echter ook een aantal nummers zonder de harmonie vertolken.

In de pauze is er een verloting, en er worden dit jaar ook borrelplankjes verkocht. De toegang tot dit muzikale zomerfeestje is helemaal gratis, dus ik zou zeggen: noteer 16 juli 20.30 in de agenda en kom gezellig luisteren en genieten!

Op zondag 26 september vond er in Oisterwijk een bijzonder congres plaats: Complementary Colours. Een congres waarin een parallelprogramma voor verenigingsbestuurders én voor dirigenten werd gepresenteerd. Sommige onderdelen werde plenair gepresenteerd, en andere juist weer in deelgroepen.

Het congres was, door het C-woord, tot twee keer toe verplaatst, maar nu kon het dan eindelijk doorgaan.
Zelf kon ik er helaas niet de hele dag bij zijn, want ik mocht weer een concert dirigeren. Ja en werk gaat voor natuurlijk! Ik was dus alleen bij het ochtendprogramma aanwezig, maar dat was al bijzonder interessant met een workshop over de persoonlijkheid en psychologische kenmerken van een dirigent.
Heel leerzaam was het om te duiken in persoonlijkheid en het ontwikkelen van een persoonlijke stijl. Hoe sta je voor het orkest? Hoe ga je om met samen iets doen en toch afstand houden?! Lastige zaken waar iedere dirigent soms mee te maken heeft.
Belangrijkste eye-opener: iedere tegenslag heeft iets positiefs als je ervan wil leren!

Vervolgens was er een zeer levendige lezing door Steven Pont over effectief communiceren, ook erg belangrijk als dirigent. Bokito werd aangehaald om duidelijk te maken dat de relatie en daarmee ook de communicatie het meest wordt bepaald door degene die er de laagste waarde aan hecht...
Op een toffe manier werden een paar hele goede eye-openers naar voren gebracht:
- als je mensen niet snapt, bedenk dan wat hun belang is
- positie geeft taal pas betekenis
- macht inzetten maakt machteloos (want er ontstaat ondergronds verzet)
- niet de situatie, maar de interpretatie bepaalt hoe mensen communiceren

Ik heb heel wat ideeën opgedaan over hoe nu om te gaan met bepaalde uitdagingen en ik ben dan ook blij dat ik toch een halve dag van het congres heb kunnen mee beleven. Een levenslang leren, niet waar?!

Volle zalen trekken, dat wil iedere vereniging, als het weer mag!
Maar... hoe doe je dat? Want in een tijd waarin individualisme hoogtij viert, lijkt een muziekvereniging soms wat achterhaald....

Ik zeg met opzet: 'lijkt' wat achterhaald. Want ik denk dat een muziekvereniging heel hip kán zijn, en interessant voor jong en oud. Maar, ik heb het hier al vaker geschreven, dan moet je als vereniging open staan voor het hier en nu! 

Zelf werk ik binnenkort mee aan een heel gaaf project waarin verschillende verenigingen en artiesten samenwerken aan een grote gezamenlijke productie. En ja, dat is soms best uit je comfort zone, maar tegelijkertijd is het inspirerend en geeft het samenwerken met andere kunstenaars een energie-boost, een echte kick!

Let op: ik zeg nu niet dat een muziekvereniging op zichzelf geen bestaansrecht meer heeft, dat is zeker niet het geval, maar ik denk dat je er wel goed aan doet om regelmatig je vleugels eens uit te slaan en zo tot mooie verrassende en vernieuwende uitvoeringen te komen.

Daarmee speel je je als orkest in de kijker, daarmee trek je nieuwe leden, én niet onbelangrijk: daarmee valt er vaak ook nog wel wat subsidie en sponsorgeld binnen te halen!

Ik ben benieuwd hoe jij er tegenaan kijkt!