fbpx

Zo gebruik je de kwintencirkel!

WAT IS DE KWINTENCIRKEL?

De kwintencirkel is een hulpmiddel om de relaties tussen de twaalf tonen van de chromatische toonladder op een visuele manier te laten zien. Al eeuwenlang doen muzikanten hier regelmatig een beroep op. De cirkel bestaat uit een opeenvolging van vijfdes of ‘fifths’. In de klassieke muziekleer noemen we dat een kwint. Voorbeeld: wanneer ik de toon C speel, zal de ‘kwint’ (in het Engels de ‘fifth’) de toon G zijn. De kwint van G is dan weer de toon D enzoverder. Hieronder is een afbeelding van het muzikaal alfabet in C majeur. Ik vervang de letters door cijfers, waardoor ik sneller de kwint kan terugvinden.

De kwintencirkel - De ideale tool voor elke muzikant

WAAR GEBRUIK JE DE KWINTENCIRKEL VOOR?

Door deze opvolging van kwinten laat de cirkel zien hoe alle toonsoorten met elkaar in verband staan. Ik gebruik de cirkel dan ook voor veel verschillende toepassingen.  Voor veel blazers is de kwintencirkel een ver van hun bed show, maar vandaag ga ik uitleggen dat het een heel handige tool is voor iedere muzikant. 

# ZIE IN ÉÉN OOGOPSLAG WELKE MAJEUR EN MINEUR TOONLADDERS BIJ ELKAAR HOREN

Wat meteen opvalt aan de kwintencirkel is dat er twee cirkels zijn, één voor majeur en één voor mineur. De buitenste cirkel is de majeur cirkel, in hoofdletters, de binnencirkel, in kleine letters, is mineur (de mineur ladder die we gebruiken in dit artikel wordt ook wel de ‘relatieve’ of ‘natuurlijke’ mineur toonladder genoemd). Dit laat me telkens toe om snel af te lezen welke families in mineur dezelfde tonen hebben als deze in majeur. De familie van C majeur en A mineur (of ‘a’) staan bij elkaar, wat betekent dat ze dezelfde tonen hebben. Net zoals de familie van G majeur alle tonen deelt met de familie van E mineur (‘e’) enzovoort. Welke tonen dat zijn, leg ik hieronder uit.

De kwintencirkel - De ideale tool voor elke muzikant

# VIND SUPERSNEL DE TONEN VAN EEN MAJEUR OF MINEUR TOONLADDER

Misschien wel een van de belangrijkste functies van de kwintencirkel is dat je alle tonen van een majeur of mineur toonladder kunt vinden via de cirkel.

MAJEUR-TONEN

Belangrijk is om te bepalen wat de ‘grondtoon’ zal zijn, bijvoorbeeld C. Wanneer ik alle tonen binnen een bepaalde familie wil vinden, ga ik altijd eerst één stap naar links in de cirkel. In het geval van C is dat de F. Vanaf daar kunnen we nu, naar rechts, de zeven tonen van de majeur-toonladder aflezen. Hieronder zie je drie voorbeelden:

  • Voor C majeur (zwarte lijn) komen we terecht bij de tonen: F, C, G, D, A, E, B
  • Voor F majeur (oranje lijn) komen we terecht bij de tonen: B♭, F, C, G, D, A, E
  • Voor B♭ majeur (blauwe lijn) komen we terecht bij de tonen: E♭, B♭, F, C, G, D, A

De kwintencirkel - De ideale tool voor elke muzikant

MINEUR-TONEN

Nu ik dit heb gedaan, weet ik ook meteen de tonen voor de mineur-families A, D en G mineur. In de eerste cirkel van ons artikel zie ik dat A mineur dezelfde tonen gebruikt als C majeur, D mineur dezelfde als F majeur en G mineur dezelfde als B♭ majeur.

EN NOG EEN HANDIGE TOEPASSING VAN DE KWINTENCIRKEL

# ONTDEK HOEVEEL KRUISEN OF MOLLEN JE NODIG HEBT

De kwintencirkel gebruik ik voor deze toepassing op twee manieren. Ten eerste kan ik meteen aflezen hoeveel kruisen en mollen er zich binnen de familie bevinden. Ten tweede vertelt de cirkel wélke tonen binnen de familie een kruis of mol hebben. Het werkt zo:

  • Voor het aflezen van kruisen vertrek ik vanuit de positie van 12 uur. Op die positie vind ik C majeur. De reden hiervoor is dat binnen de familie van C majeur (en A mineur) geen enkele kruis of mol zit. Wanneer ik naar rechts schuif komt er telkens een kruis bij. Zo weet ik dat de familie van G majeur één kruis heeft, de familie van D majeur twee, A majeur drie, enzovoort.
  • Voor mollen gebruik ik dezelfde methode, maar… daarvoor ga ik naar links. De familie van F majeur heeft één mol, die van B♭ heeft twee mollen…
  • Wanneer ik wil weten wélke tonen (en bijbehorende akkoorden) een mol of kruis hebben kan ik dit eenvoudig terugvinden op de cirkel. Voor de kruisen begin ik altijd bij F en ga ik naar rechts. Elke familie die één of meer kruisen heeft, heeft dus altijd minimaal de F#. Om de mollen te bepalen begin ik bij B♭ en ga ik naar links. Elke familie die één of meer mollen heeft, heeft dus altijd minimaal de B♭.

Voorbeeld: als ik een nummer schrijf in A majeur, weet ik door de cirkel dat:

  • …deze familie drie kruisen heeft (want drie stappen naar rechts vanaf C).
  • …dat deze kruisen F#, C# en G# zijn. Want ik begin, zoals gezegd, altijd op de F en ga vanaf daar naar rechts. In dit geval tot ik drie letters heb (F, C, G).
  • Voor de familie van E majeur zou er één extra kruis bijkomen. Ik krijg dan F#, C#, G# en D#.

Nu een voorbeeld met mollen. Wanneer ik een nummer schrijf in Eb, weet ik:

  • …dat er drie mollen schuilen binnen deze familie. Ik ga namelijk drie stappen naar links vanaf C.
  • …dat deze mollen B♭, E♭ en A♭ zijn. Want ik begin bij mollen altijd op Bb en ga dan naar links. In dit geval tot ik drie letters heb (B, E, A).

De kwintencirkel - De ideale tool voor elke muzikant


De 3 stappen van op het gehoor muziek uitzoeken

Een liedje leren met notatie of een lesvideo lijkt op het overtrekken van een plaatje. Je krijgt misschien sneller een mooi resultaat, maar doordat je een paar stappen overslaat, leer je minder. Als je muziek op gehoor uitzoekt, doorloop je namelijk drie stappen:

STAP 1

Je luistert zo goed mogelijk en probeert nauwkeurig in je hoofd ‘op te nemen’ wat je hoort. Je traint jezelf om aandachtig te luisteren en alles tot in het kleinste detail goed te horen.

STAP 2

Je zoekt uit wat je vingers moeten doen om het geluid in je hoofd uit je instrument te krijgen.

STAP 3

Als je eenmaal weet wat je vingers moeten doen, oefen je om het liedje ook goed uit te voeren.

Als je een liedje niet zelf uitzoekt, sla je de eerste twee stappen over. En dat is jammer, want van die twee stappen kun je juist heel veel leren.

SCHERPERE OREN

Stap 1, het aandachtig luisteren naar de muziek geeft je een veel beter beeld van wat er in het nummer gebeurt. Deze stap zorgt ervoor dat je oren scherper worden. Je gaat meer detail in muziek horen. Je kunt bijvoorbeeld van snelle licks steeds beter elke losse noot horen, in plaats van een stroom van noten. Je hoort misschien instrumenten die je eerder niet waren opgevallen, omdat ze verder verstopt zitten in de mix. Ook hebben ongetrainde oren vaak moeite om de bas(gitaar) goed te kunnen horen, maar door zelf muziek uit te zoeken word je daar steeds beter in.

SPELEN WAT JE HOORT

In Stap 2 train je jezelf om wat je in je hoofd hoort te vertalen naar je instrument. Dit lijkt misschien iets dat alleen is weggelegd voor natuurtalenten, maar het is gewoon een kwestie van oefenen. Als je een liedje op de radio hoort, kun je de melodie vrij snel meezingen of neuriën. Op de een of andere manier weet je hoe je je stembanden moet manipuleren om (grofweg) de juiste toonhoogtes te produceren. Muziek op gehoor spelen met een muziekinstrument is eigenlijk hetzelfde, behalve dat je in plaats van je stem een instrument gebruikt. Als je net begint, gaat deze vertaalslag langzaam en moet je flink zoeken. Maar naarmate je meer vlieguren maakt, gaat het steeds sneller en voelt het steeds natuurlijker. Kunnen spelen wat je ‘in gedachten’ hoort, geeft je dan ook een enorm gevoel van muzikale vrijheid. Het helpt je bij bijna al je muzikale activiteiten, van songwriting en repeteren tot improviseren en live spelen.

VERKENNEN WAT JOU UNIEK MAAKT

Het kost misschien wat meer moeite om muziek op gehoor uit te zoeken, maar de voordelen zijn groot. Je wordt er niet alleen een betere muzikant van, maar je bent ook niet meer afhankelijk van iets of iemand anders als je nieuwe muziek wil verkennen. Van de meest obscure bands, tot intro tunes van series of podcasts of soundtracks van films of games, je kunt je eigen pad bepalen en alle muziek onderzoeken die jou aanspreekt. Kortom, getrainde oren stellen je in staat om je eigen smaak te volgen: datgene wat jou tot een unieke muzikant maakt.

5 redenen waarom muziekles heel goed is voor hoogbegaafden

Veel hoogbegaafde kinderen zoeken naar uitdaging; nieuwe dingen om te leren. Je ziet vaak een bijna niet te stillen leer-honger. Voor veel slimme kinderen is het vinden van voldoende uitdaging best heel lastig. Op school kunnen deze leerlingen, ondanks aangepaste lesprogramma’s en verbredingsaanbod soms toch nog onvoldoende uitdaging.

Daarbij komt dat binnen schoolse vaardigheden de nadruk vaak op het cognitieve deel van het leervlak ligt.

In mijn muzieklessen probeer ik een balans te vinden tussen cognitieve, motorische en emotionele uitdaging. 

Muziek biedt uitdaging

Muziek maken koppelt een stuk cognitieve ontwikkeling (noten leren lezen en omzetten in motorische handelingen) aan fysieke (leren beheersen van elke individuele vinger bij het keyboard, piano en orgel spelen, leren je stem goed te gebruiken tijdens de zanglessen) en emotionele ontwikkeling (noten spelen is iets anders dan muziek maken; daar speelt emotie en beleving overbrengen een belangrijke rol in).

De combinatie van deze 3 ontwikkelgebieden maakt muziek maken tot een bijna onuitputtelijke bron van uitdaging, zelfs voor hoogbegaafde kinderen! Doordat we diverse methodieken in de praktijk hebben liggen kunnen we snel in moeilijkheidsgraad differentiëren. Zo nodig maken we ons lesmateriaal zelf. Maatwerk noemen wij dat.

Muziek brengt je dichter bij je emoties

Lekker veilig in je cognitieve brein. Ver weg bij je emoties. Voor u/jou herkenbaar? Voor mij is het zeker herkenbaar. Daarom is muziek maken van onschatbare waarde gebleken. Juist daar kun je niet weg blijven van je emoties. Muziek raakt je, het raakt aan je emoties. Tegelijk is het een ideale uitlaatklep om te voelen wat niet gezegd kan worden. Muziek geeft klank aan je emotie.

Muziek vraagt ook om jouw eigen emotie toe te voegen. Alleen nootjes spelen maakt dat muziek droog klinkt, het is juist jouw inbreng aan beleving die muziek tot leven brengt. Muziek maken daagt je uit om niet alleen cognitief bezig te zijn, maar om ook je gevoel een toontje mee te laten klinken.

Muziek maken versterkt executieve functies

Muziekonderwijs verbetert de leerprestaties en leerstrategieën van kinderen. Dat hebben Arthur Jasche, Erik Scherder en Henk Jan Honing onderzocht en gepubliceerd in een recent uitgegeven (2018) onderzoek. In de lespraktijk staan de executieve functies centraal in de lessen die de kinderen krijgen. Ook hier wordt gekeken naar welke executieve functies bij jou meer aandacht nodig heeft. Hier wordt gericht mee geoefend. Zo versterken de muzieklessen ook de executieve functies, iets waar je ook buiten de muzieklessen veel profijt van kan hebben!

Muziek maken biedt de ruimte om te oefenen met fouten maken

De combinatie van 3 ontwikkelgebieden (cognitie, motoriek en emotioneel) maakt muziek dusdanig complex dat elke leerling gelegenheid krijgt om uitdaging te ervaren. De lesmethodieken waarvan we gebruik maken bieden ook de mogelijkheid om snel te kunnen schakelen naar een hoger uitdagingsniveau. Uit ervaring weten we inmiddels dat muziekles vaak de eerste plek is waar kinderen echt leren dat ze iets niet in 1 keer kunnen, snappen of beheersen. 

Voor de ene leerling is het heerlijk om dit te ervaren en als uitdaging aan te grijpen, voor andere leerlingen veroorzaakt het soms een gevoel van paniek. Door onze ervaring in het aanbieden van muziekles op maat zijn we ook heel goed in staat om deze paniek op te vangen en om te zetten in een op groei gerichte mindset.

Muziek maken vergroot je zelfvertrouwen

Hoe gaaf is het wanneer het je lukt om de uitdaging aan te gaan, jezelf uit te dagen om emotie, cognitie en motoriek te combineren tot een muzikaal feestje. Bedenk eens wat dát voor je zelfvertrouwen kan doen!

Ook het overwinnen van je mindset, leren de stap te maken van Makkieland naar Lefland doet je zelfvertrouwen groeien. Elke week zie ik dat weer in de praktijk gebeuren. Wat te denken van het kind dat elke keer weer alles uit de kast haalde om maar niet de confrontatie aan te hoeven gaan met de uitdaging, maar zich uiteindelijk veilig genoeg voelde om samen toch een kleine uitdaging aan te gaan. Hoe groot is de winst als je dan merkt dat je meer kunt dan je zelf dacht door het te gaan proberen. Van proberen ga je leren! Dan gaat je zelfvertrouwen ook groeien en mag je groeien als mens. Vaak zien we dat het zelfvertrouwen niet alleen binnen de lessen groeit, maar dat het kind ook op school de uitdaging durft aan te gaan.

Zó werkt muziek op je brein

Dat je je stemming kunt versterken of juist verzachten met net dat ene liedje, dat heb je vast al eens gemerkt. Maar hoe werkt dat nou precies in je brein? Je leest het hieronder!

Zodra ik in de auto stap, weet ik precies wat ik nodig heb om mijn humeur op te vijzelen. Ik sluit mijn telefoon aan en zoek nog voor ik wegrijd die heerlijke playlist op die ik de naam 'my happy summer list' heb gegeven. Ik druk op play en even later zit ik lekker mee te zingen en mee te bewegen met de heerlijke muziek. 

En dat terwijl ik even daarvoor nog lusteloos naar de cursor op mijn scherm zat te staren! Met deze playlist stroomt de energie weer door mijn lichaam. Vol overgave zing ik luidkeels (en een tikkeltje vals) mee...  Binnen een paar minuten is mijn stemming van licht apathisch omgeslagen naar totaal energiek en vrolijk!

De verbindende factor

Het is de kracht van muziek die we bijna allemaal dagelijks ervaren. Als we naar muziek luisteren, gebeurt er iets met ons. Na een gestreste dag kan ik bijvoorbeeld heerlijk ontspannen bij een fijne ballad. Volgens wetenschappelijk onderzoek van onder meer neuropsycholoog Erik Scherder komt dat doordat muziek ervoor zorgt dat de aanmaak van stresshormonen wordt geremd. Muziek maakt dat eenzame mensen zich minder alleen voelen, kan ons tijdelijk slimmer maken en werkt verzachtend op fysieke pijn. Doordat muziek extra activiteit in de prefrontale cortex (het deel van de hersenen dat onder andere de cognitieve en emotionele processen regelt) teweegbrengt, zouden we er zelfs een aardiger, stabieler en positiever persoon door worden.

Het bekendst is muziek als regulator van emoties. Als ik ga stofzuigen, krijg ik van een opzwepend rocknummer extra zin om dat te doen. Een vrolijk zomerdeuntje maakt me nóg vrolijker, op sentimentele nummers kan ik zwelgen en verdrietige nummers werken vaak heel troostend. “Onbewust weten we precies wat we moeten kiezen uit onze muziekcollectie om onze stemming te versterken of  te verzachten,” zegt filmmaker en producent Pim Giel. Hij maakte onder andere de documentaires Miracles of music en Mind & music.

“Als ik aan een script werk en drive nodig heb, moet ik geen langzame ballad opzetten, maar ruige muziek die me opjut. Er wordt vaak gezegd dat je alleen geconcentreerd kunt werken als je naar rustige muziek luistert, maar dat vind ik onzin. Tijdens een creatief proces kan ik juist enorm ondersteund worden door bijvoorbeeld The Doors. Die heb ik vroeger grijsgedraaid, dus daar zijn allerlei herinneringen aan gekoppeld: mijn eerste date, lekker dansen. Daar word ik blij van, maar ook melancholisch. Dat vind ik niet erg, laat die emoties maar komen, dan komen de ideeën ook vanzelf.”

Heilzame werking van muziek

Giel werkte dertig jaar lang in de zorg, waar hij dagelijks indrukwekkende voorbeelden zag van de heilzame werking van muziek op ons humeur, brein en onze gezondheid. Zoals bij Toos (90), die al jarenlang depressief is, maar wel kan optreden voor een volle zaal. Of baby Merlijn, die op de intensive care neonatologie rustig wordt door de muziek van een harp. “In mijn documentaires laat ik zien hoe wonderbaarlijk krachtig muziek van invloed is op de psyche,” vertelt Giel. “Zo heb ik voor mijn laatste documentaire Mind & music een paar bandjes gefilmd die bestaan uit psychiatrische patiënten. Ze hebben allemaal hun eigen problemen, maar ze komen daar om met elkaar muziek te maken. En dat doet hun zo goed. Muziek is een verbindende factor, het kanaal om met elkaar te communiceren, hoe verschillend je ook bent.”

Je hele brein doet mee

Muziek raakt ons, meer dan wat ook. Ik merk het bijna elke dag en het begint al vlak nadat ik ben opgestaan. Hup, radio aan, met liefst een paar lekker energieke deuntjes, zodat ik meteen ‘aan’ sta. Dat muziek zo’n groot effect op ons heeft, komt volgens Pim Giel – die voor zijn documentaires sprak met muziekwetenschappers en muziektherapeuten – omdat het ons hele brein activeert. “Als je naar muziek
luistert, brengt dat iets teweeg in verschillende gebieden van je hersenen. Dat is ook de reden dat muziek bij allerlei beperkingen een bijdrage kan leveren aan de verlichting of zelfs het herstel. Een voorbeeld: ik volgde een vrouw die vanwege een hersenbloeding niet kon praten omdat haar spraakcentrum was geblokkeerd. Met hulp van muziektherapie lukte zingen haar wel, want dat wordt aangestuurd vanuit een ander deel van de hersenen.

Door te oefenen met zingen kon ze haar spraakcentrum weer bereiken – en nu kan ze weer praten.” Het sterkste voorbeeld van de werking van muziek is volgens Giel te zien bij mensen in een gevorderde fase van alzheimer. “Ik heb aan hun familie gevraagd wat hun lievelingsmuziek is: liedjes die ze vroeger erg leuk vonden of vaak draaiden in de auto. Op het moment dat je zo’n nummer draait, zie je ze opveren. En het mooie is dat ze dan ineens weer weten op welke school ze vroeger zaten en in welk klaslokaal ze les hadden, en vertellen over de feesten waar ze naartoe gingen. Muziek is bij hen een sleutel om het kastje te openen, zodat ze zich weer even goed voelen en hun geliefden contact met ze kunnen maken.”

Samen dansen

Kennelijk beschikken we over iets waardoor muziek ons kan raken: onze ‘muzikaliteit’. En die hebben we allemaal, vertelt Henkjan Honing, hoogleraar muziekcognitie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij doet onderzoek naar wat het precies is of kan zijn, en zoekt uit in hoeverre we onze muzikaliteit delen met andere dieren. “Vergelijk het maar met capaciteit voor taal,” legt Honing uit. “Je groeit op in een bepaalde cultuur waar je één taal hebt, maar in principe kun je elke taal leren die je maar wilt. In het geval van muzikaliteit hebben we allemaal een luistertalent. Dit betekent dat we muziek kunnen waarderen en er verschillen in kunnen horen. We weten ook dat het per cultuur, per generatie en per mens verschilt welk effect muziek heeft, maar we weten nog steeds niet hóe dat precies werkt. Dat is iets wat we heel graag willen uitvinden.”

Verbinding

Wetenschappelijk bewijs is er dus nog niet, maar er doen wel allerlei ideeën de ronde over de werking van muzikaliteit. Zo is er een mooie evolutionaire verklaring: het zou vooral bedoeld zijn voor het binden van groepen. “Vergeleken met andere primaten leven wij als mensen in heel grote groepen samen,” legt Honing uit. “Anders dan bijvoorbeeld apen kunnen wij niet iedereen vlooien, dus er moet een andere manier zijn om iedereen bij elkaar te houden. Muziek lijkt die rol te hebben overgenomen. Mensen worden bijvoorbeeld empathischer als je ze samen laat dansen of ritmisch bewegen. Ook in het leger wordt muziek gebruikt om soldaten een eenheid te laten vormen.”

Geluksmaker

Dat muziek een heel oude functie heeft, blijkt wel uit het feit dat het luisteren naar muziek zorgt voor de aanmaak van endorfine, oxytocine en dopamine. Deze hormonen en neurotransmitters vormen samen de belangrijkste geluksmakers van ons brein. Zij zorgen ervoor dat ik – en velen met mij – me zo vrolijk, zorgeloos en opgewekt kan voelen als ik naar bepaalde muziek luister. Ze komen bijvoorbeeld ook vrij als je lekker aan het eten bent of seks hebt.

Waarom muziek diezelfde uitwerking op ons hormoonsysteem heeft, is eens onderzocht in een experiment. Hierbij werden mensen in een scanner gelegd met hun koptelefoon op. Ze wisten dat ze naar hun favoriete muziek zouden gaan luisteren. Opmerkelijk is dat tien seconden vóór ze die muziek horen, al te zien is dat de lustcentra in de hersenen worden geactiveerd, op een manier die niks te maken heeft met hoe het beloningsysteem normaal werkt.

Onverwachte wendingen

“Het is alsof er in onze hersenen een aparte verbinding zit die ervoor zorgt dat we ons verheugen op muzikale gebeurtenissen,” zegt Honing. “Bij welke muziek dat gebeurt, is voor iedereen anders, omdat elk mens andere associaties heeft. Wel krijgen veel mensen rillingen van iets onverwachts. Een goed voorbeeld is het nummer Isobel van Björk, waar een rare wending in zit. Klassiek zijn ook de nummers van Marco Borsato, die aan het einde altijd nog een half toontje hoger gaat zingen. Je weet dat die truc eraan zit te komen, maar toch vinden veel mensen het geweldig. In dancemuziek heb je vaak een ‘drop’: het wordt ineens stil en daarna volgt de opbouw. De spanning wordt steeds groter, wat ook een beloning oplevert.”

Toegang tot je binnenkant

Ik merk ook dat de impact van muziek groter is als ik me er echt voor openstel. Als ik écht luister naar wat ik hoor, in plaats van dat het als achtergrondbehang op staat. Achteroverleunen in mijn stoel, opgaan in de klanken, de emoties doorvoelen. “Dat effect is er ook vaak tijdens begrafenissen, waar vaak klassieke muziek wordt gespeeld,” zegt de Belgische muziekpsycholoog Mark Reybrouck, hoogleraar aan de faculteit letteren van de KU Leuven.

“Mensen beginnen dan soms al bij de eerste tonen te huilen. Dat mag van ons ook in zo’n setting, de stoerdoenerij en sociale druk vallen weg. Het is mooi dat muziek ons de mogelijkheid geeft om ontroerd en geroerd te raken. Verdriet is een negatieve emotie, maar omdat het in de vorm van muziek is, is ze niet bedreigend. Het kan je daardoor toegang geven tot je ‘binnenkant’.”

Wiegeliedjes

Grappig genoeg gaan de liedjes die bij veel mensen het meest teweegbrengen terug naar de babytijd. Reybrouck: “Met de jaren wordt onze muzikale smaak erg beïnvloed door wat we in onze omgeving zien en horen. Bepaalde trends, culturele voorkeuren. Als baby heb je daar allemaal nog geen weet van, vandaar dat wiegeliedjes bijna overal ter wereld op elkaar lijken. Het zijn rustige klanken, met kleine verhaaltjes tussendoor, en een bepaald ritme. De liedjes volgen een bepaald schema waarvan we weten dat baby’s ze prettig vinden. Als je ze hoort, is er ook geen twijfel over: dit is een wiegeliedje. Vaak leveren die nummers kippenvel op. Niet voor niets vind je wiegeliedjes in volwassen versies terug in veel aria’s in opera’s, maar ook het Nederlandse levenslied staat er niet ver vanaf.”

Een ander mens

Het is dus helemaal niet gek dat ik laatst ineens tranen in mijn ogen kreeg toen Zij gelooft in mij van André Hazes op de radio voorbijkwam. Ik beschouw mezelf niet echt (eigenlijk echt níet!) als een liefhebber van dat genre, maar dit nummer kwam wel even binnen. Blijkbaar deed het me onbewust aan iets van vroeger denken of deed het iets met mijn vermogen voor muzikaliteit. Met de vraag hoe dat allemaal exact in z’n werk gaat, zijn wetenschappers nog wel even zoet. Maar het is al wel bewezen dat muziek een heel krachtige invloed heeft – op allerlei gebieden. Je wordt er een ander mens door, al is het maar voor een uurtje.

Wist je trouwens dat Henk Jan Honing een interessant boek heeft geschreven over mensen en muzikaliteit? Het heet 'Aap slaat maat' en het is zeker de moeite waard om het te lezen!


Zo kun je je embouchure trainen!

Vandaag het vervolg op het artikel over embouchure. Je leest over hoe je je embouchure kunt trainen!

  1. Je embouchure trainen waar je maar wilt
    We weten allemaal, je kunt met je koperinstrument niet altijd en overal waar je maar wilt studeren.. Maar gelukkig kun je wel bijna overal waar je wilt je embouchure trainen! Er zijn zelfs embouchure trainers op de markt, bv de Warburten P.E.T.E. en de Stratos embouchure trainer set.
  1. Lipoefeningen
    Verdere training van je embouchure kun je bereiken door speciale lipoefeningen, maar ook ademhalingsoefeningen. Je kunt ze altijd doen: ’s morgens onder de douche, voor de spiegel, in de auto, tijdens het koken, noem maar op.

  2. Trainen met je mondstuk
    Natuurlijk kun je ook met alleen je mondstuk trainen. Het grote voordeel hiervan is dat je je lippen precies kunt trainen op de vorm van je mondstuk. Bovendien voelt het ‘echter’.
    Over het zogenaamde ‘buzzen’, zoals het trainen op je mondstuk wordt genoemd, wordt vaak lacherig gedaan, maar dit is een enorme boost voor je embouchure!

  3. Je bereik vergroten
    Let goed om als je samen met anderen speelt, vooral als het op hoge noten aan komt. Probeer te vermijden dat je je mondstuk steeds harder tegen je lippen duwt om hoger te kunnen spelen. Het doet je lippen pijn, en je traint ze er totaal niet mee, integendeel!
    Het is beter om jezelf te dwingen je mondstuk juist ietsje van jelippen af te houden. Uiteindelijk zul je op die manier namelijk wél je lippen en daarmee ook voor deel je embouchure trainen! Je spieren zullen na zo’n sessie vermoeid zijn, en dat is een goed teken. Ze hebben rust nodig en de volgende dag zullen ze sterker zijn. Vergelijk het met een goede work-out in de sportschool. Na afloop heb je spierpijn, maar je merkt op termijn wel dat je sterker wordt.

  4. Doorzetten, maar niet overbelasten!
    De tips van hierboven zijn heel erg handig, maar onthoud nog eventjes:
    - succes komt nooit ineens, je moet constant blijven trainen. Je kunt het vergelijken met een sporter, die stopt ook niet met trainen, want dan zullen zijn spieren verzwakken. Doorzetten dus!
    - Wees voorzichtig als je traint met én zonder instrument. Pas op dat je het niet overvoert, je spieren mogen moe worden, maar het mag geen pijn doen. Dan ben je je doel voorbijgestreefd. Blijf steeds trainen, het allerbelangrijkste is dat je in staat bent op een relaxte manier te spelen!


    Ik kan me voorstellen dat dit best veel informatie is, en dat je nog niet zo goed weet hoe je het nu moet gaan aanpakken…
    Wil je meer weten, of wil je hulp bij het ontwikkelen van jouw embouchure? Of wil je juist meer weten over ademtechniek?
    Neem dan snel contact met mij op, want ik kan je helpen op een manier die bij jou past!


Embouchure wat is dat nou precies?

Embouchure heeft een hele belangrijke invloed op jouw mogelijkheden om trefzeker te zijn en een mooie klank te produceren, ook in het hogere register van je instrument.
Uiteindelijk is het zo dat je controle over je instrument hebt door het samenspel van bepaalde spieren, je ademhaling en je techniek.
Hoe hoger je speelt, en hoe langer de zinnen die je maakt, hoe meer je vraagt van je lippen en je gezichtsspieren. Alleen een goede training helpt je om dit allemaal aan te kunnen.
Ik heb de belangrijkste zaken over en voor een goed embouchure voor je op een rijtje gezet.


1. Wat is embouchure eigenlijk?
Ammezuur wordt het ook wel genoemd in de volksmond, maar als je dan vraagt wat het eigenlijk inhoudt, dan krijg je nooit een compleet antwoord. Tot vandaag, want ik ga het je uitleggen!

Als we praten over embouchure dan hebben we het eigenlijk over de mond (bouche in het Frans) en de manier waarop je mond je mondstuk aanraakt.
Maar dat klinkt wel heel simpel, alsof je simpelweg je mondstuk moet zoenen! En zo is het niet! Je lippen en je gezichtsspieren moeten goed getraind zijn voor je gaat spelen op je koperblaasinstrument.

Uiteindelijk kun je alleen echt goed en verantwoord een koperinstrument bespelen als je goed getrainde lip- en gezichtsspieren hebt, en vergeet ook je middenrif niet (daarover meer in mijn workshop ‘Van toeten en blazen’.)
Prettige bijkomstigheid: met een perfect getraind embouchure zul je relaxter spelen en dat is de sleutel tot een mooie warme en zuivere klank.

2. Embouchure training met je instrument?
Nou nee, in eerste instantie zeker niet! Je kunt echt niet verder komen op je instrument als je embouchure niet goed genoeg is. Waarom? Als je op je instrument aan het studeren bent en je embouchure is niet goed genoeg, dan zul je dat gaan compenseren door bv op een andere manier adem te halen (meestal op een foute manier), en daarmee verbloem je het gebrek aan bv kracht en coördinatie van je lippen en andere spieren. Maar intussen zet je waarschijnlijk te veel spanning op 1 of meerdere spiergroepen waardoor je op termijn tegen problemen aan kunt lopen.
Dus wees verstandig en train je embouchure in eerste instantie zonder je instrument. Je zou eventueel wel een speciale trainingstool kunnen gebruiken. Daar kom ik later nog op terug.

Interessant? Volgende week meer hierover!


Conditie opbouwen aan het begin van het seizoen: zo pak je dat aan!

De start van het nieuwe seizoen staat alweer voor de deur, en mensen vragen mij dan: Judith hoe kan ik mijn conditie weer opbouwen, en hoe kan ik mijn techniek verbeteren? Heb jij daar goede oefeningen voor?
Daarover dus vandaag meer in mijn blog!

Het allerbelangrijkste is dat je weer start met oefenen, en dat je het rustig aan opbouwt! Dus niet meteen 2 uur vol gas er tegenaan, maar iedere dag ietsje langer. Vergelijk het met het trainen voor een marathon. Je loopt niet ineens 42 kilometer, dat moet je opbouwen. En als je door de zomerstop echt een aantal weken hebt stilgelegen, kun je niet meteen weer een marathon lopen!

Ikzelf bouw mijn sessies altijd als volgt op:
- warming-up
- melodische etudes
- techniek
- etudes
- voordrachtstukken
- cooling-down

Als ik na een zomerstop weer start dan duurt mijn totale sessie maximaal een halfuur, en dat bouw ik in de loop van een week uit naar anderhalf uur per dag. In de opbouwfase sla ik etudes en voordrachtstukken in eerste instantie over. In de opbouwfase is techniek het allerbelangrijkst. Natuurlijk is ook speelplezier van belang, maar dat haal ik in eerste instantie uit de melodische etudes. Warming-up en cooling-down mag je nooit overslaan!

Als ik merk dat ik alles weer een beetje 'lekker' heb zitten, dan ga ik weer etudes en voordrachtstukken toevoegen aan mijn work-out!

Oh ja, en als je dan wil weten wat voor soort technische oefeningen ik dan zoal doe... Ik gebruik vooral de oefeningen van Clarke, Arban en natuurlijk Fitness for Brass van Frits Damrow!


muzikale vakantietips deel 4

1. Ga naar festivals en concerten

Daag je luistervaardigheid op nieuwe manieren uit. Kijk hoe de muzikanten omgaan met het publiek. Hoe ze samenspelen. Ontdek waar de live-versies anders zijn dan het origineel op Spotify. Maar vooral geniet van live muziek!!

2. Maak buiten muziek

Niemand wil op deze heerlijk lange warme dagen binnen opgesloten zitten! En waarom zouden we? Neem je instrument mee en ga dus lekker de tuin in! Het is super leuk om buiten muziek te maken, en je buren zullen er van genieten. Heb je geen tuin? Spreek met wat muzikale vrienden af en ga lekker in het stadspark liedjes zingen.

3. Organiseer een huisconcert voor familie en vrienden

De zomer is de perfecte tijd voor het gezellig samenzijn met familie en vrienden. Maak van je barbecue-avond een culinair thuisconcert (of tuinconcert) en vermaak je gasten met een serie heerlijke zomerse hits. Je zal zien dat in de kortste keren iedereen mee zingt en danst. Gegarandeerd succes!

4. Leer een liedje spelen puur op gehoor

Voor de iets meer gevorderde student is een geweldige manier om die muzikale vaardigheden scherp te houden, hen te helpen een nummer te kiezen dat ze leuk vinden van de radio of hun favoriete artiest, en hen aan te moedigen enige tijd te nemen om het op het gehoor te leren spelen. Dit kan een uitdagende, maar spannende zomeractiviteit zijn!

5. Doe mee met een muziekkamp

Er zijn elk jaar weer allerlei plekken in Nederland (en daarbuiten) waar je mee kan doen met een tof muziekkamp of songwritingskamp boordevol muzikaal zomerplezier! Je leert nieuwe dingen op je instrument en maakt nieuwe vrienden. Een hele toffe manier om volop van muziek in de zomer te genieten.

Muzikale vakantietips deel 3

1. Jam en speel met anderen

Probeer geregeld af te spreken met vrienden en bekenden die ook muziek maken. Ga lekker jammen, of schrijf samen jullie eigen zomerhit! Organiseer een ‘bring-your-musical-friend’ avond en leer zo weer nieuwe muzikanten kennen. Wie weet ontmoet jij je nieuwe band- of orkestleden!

2. Neem jezelf op!

Je hebt nu even een paar weken geen feedback van je docent, maar je kan jezelf wel opnemen, en jezelf vervolgens feedback geven. Dit is soms confronterend, maar wel super leerzaam! Ben je blij met je opnames, dan kun je ze ook delen met vrienden en familie. Die kunnen je ook weer feedback geven. Vergeet ook vooral niet om stil te staan bij wat je al wel kan, en wees daar trots op! Kritisch zijn is goed, maar heb ook oog voor waar je al staat!

3. Speel mee met toffe muziek

Blijf lekker meespelen met de muziek die je tof vindt. Mocht je ergens niet uitkomen of is iets moeilijker dan je denkt? Schrijf het dan op en bewaar het voor de eerste lessen na de vakantie.

4. Werk vooruit

Kan je niet wachten tot na de vakantie om in je lesboek aan de slag te gaan? Probeer al vast verder te gaan met oefeningen die nog niet in de les zijn behandeld, zodat je je docent na de vakantie kunt verrassen!

5. Doe onderhoud aan je instrument

Maak je instrument een keer helemaal schoon. 

Vakantietips deel 2

1. Stel jezelf doelen

Of je nu een beginner bent, of iemand die zich voorbereidt op audities voor het conservatorium, de lijst met doelen die je voor jezelf kunt stellen is eindeloos! Misschien wil je beter worden in het kunnen spelen van bladmuziek of muziektheorie, een nieuw lied leren spelen of een bepaald muziekstuk uit je hoofd leren. Wat wil je deze zomer geleerd of bereikt hebben? Welk nummer wil je kunnen spelen? Met wie wil je samenspelen? Wil je een eigen lied geschreven hebben? Wil je die ene solo hebben uitgezocht? Als je je doelen duidelijk op papier zet, is het veel makkelijker om er aan te werken.

2. Analyseer muziek

Laat je inspireren door bijvoorbeeld het ritme. Of luister eens goed naar de baslijn, wat speelt die daar? Hoe zit de vorm van het liedje in elkaar? Zit er relatie tussen de opbouw van de tekst en de opbouw van het nummer of het arrangement of de instrumentatie?

3. Maak je roadtrip muzikaal

Zet onderweg naar je vakantiebestemming de radio aan op een muziekzender van het land waar je bent. Luister goed naar de muziek en neurie lekker een eigen melodie mee, ook al ken je de liedjes niet. Maak toffe playlists aan en doe leuke muziekquizjes in de auto. ‘Raad de plaat’ is altijd leuk!